Wystawa Rok 1920 Bitwa Warszawska
15 września 2020

W obecnym roku mija 100 lat od wojny polsko-bolszewickiej. Ta tematyka po raz pierwszy prezentowana jest w naszym Muzeum Okręgowym w Pile. Wystawa jest plonem współpracy z muzeami i kolekcjonerami z całej Polski, a także osobami prywatnymi, dzięki których życzliwości mogliśmy wypożyczyć wiele cennych pamiątek rodzinnych.

W pierwszej sali prezentujemy dwie gabloty poświęcone Powstaniom Narodowym – Listopadowemu 1830-1831 i Styczniowemu 1863-1864. Wśród liczący pamiątek można zobaczyć: broń palną i białą, odznaczenia, m.in. krzyż Virtuti Militari wykonany przez P. Siennickiego, złotnika warszawskiego na zlecenie Rządu Narodowego, medale pamiątkowe, orły z wysokich czapek, ładownice i proporzec weteranów, który na emigracji w Paryżu odprowadzał na ostatnią wartę zmarłych w przytułkach uczestników powstania. Z pamiątek styczniowego zrywu 1863-64 uwagę przykuwa powstańcza czapka z pięknym orłem. Jest tu także prezentowana biżuteria patriotyczna noszona w Królestwie Polskim przed, w trakcie i po powstaniu. Pierwsza wojna światowa wybuchła w 1914 przyniosła powstanie polskich formacji przy boku armii państw zaborczych. Z Legionów J. Piłsudskiego prezentujemy m.in.: sylwetkę oficera piechoty I Brygady, czapki maciejówki, orły i odznaki, zdjęcia legionowych brygad. Przy boku armii rosyjskiej powstał Legion Puławski a od 1917 r. tj. od czasów rewolucji powstały trzy Korpusy Polskie w Rosji dowodzone przez gen. J. Dowbora Muśnickiego. Z tych formacji zobaczyć można sylwetkę artylerzysty I KP oraz gablotę z pamiątkami po tych formacjach. Latem 1917 r. we Francji zaczęto formować Armię Błękitną zwaną także Armią Gen. J. Hallera. Prezentujemy na wystawie liczne pamiątki w tym pięć sylwetek mundurowych tej formacji.

Druga sala to prezentacja sześciu sylwetek mundurowych wojska polskiego i trzech sowieckich. Nie zabrakło tu broni palnej i białej, czapek, zdjęć, odznaczeń: Krzyży Virtuti Militari, Krzyży Walecznych, odznak i dokumentów wojska polskiego. Wśród wielu szabel na uwagę zasługują dwie szable 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Na jednej a nich widoczny jest orzeł i napis Niech żyje Polska. Nie zabrakło tu także zdjęć ks. I. Skorupki, dużych formatów reprodukcji obrazów: J. Kossaka –Cud na d Wisłą i St. Batowskiego Bój pod Zadwórzem. W tej części ekspozycji szczególnie wyeksponowane są Wojska Wielkopolskie, które odegrały wielką rolę w bitwie warszawskiej 1920 r. Ciekawostką są prezentowane oryginalne plakaty i afisze zebrane w 1920 r. przez adiutanta gen. J. Hallera, późniejszego profesora L. Mayera z Krakowa.

Trzecia cześć ekspozycji prezentuje pamiątki weteranów Wojny 1920 r. z okresu międzywojennego. Obok czterech sylwetek mundurowych zobaczyć możemy mapy działań wojennych, publikacje J. Piłsudskiego, Wł. Sikorskiego i S. Roweckiego dotyczące działań wojennych 1920 r. Kilkaset eksponatów, prezentowanych na wystawie wypożyczono m.in. z Warszawy, Krakowa, Poznania, Szczecina, Piły. Wszystkim, którzy wypożyczyli nam swoje pamiątki serdecznie dziękujemy.

Serdecznie zapraszamy!

tekst: Marek Fijałkowski