Powstanie listopadowe 1830-1831 ze zbiorów Marcina Zdrojewskiego
Wystawa „Powstanie Listopadowe 1830 -1831 ze zbiorów Marcina Zdrojewskiego” (24.02. - 15.05. 2022 r.) zaprezentowała kilkaset bezcennych pamiątek z czasów bohaterskich walk wojny polsko – rosyjskiej. Z kolekcji liczącej tysiące eksponatów wybrano najbardziej charakterystyczne. Mundury nie tylkozaprezentowano w barwnych grafikach i obrazach ale przede wszystkim w oryginalnych egzemplarzach z epoki. Były to zarówno mundury polskie m. in. (frak mundurowy kapitana grenadierów) jak i rosyjskie (kurtka mundurowa ułana 1 Pułku Lejb Gwardii). Obok nich można było zobaczyć: epolety, ryngrafy, orły z ładownic, oraz kokardy narodowe z czapek. Co cenne, część pokazanych orłów były to nie tylko oficerskie mosiężne, srebrzone i złocone, lecz także, stalowe żołnierskie. Zaprezentowano również dwugłowe orły rosyjskie z czapek oraz grot sztandaru wz. 1816. Wśród portretów dowódców można było zobaczyć m. in. konterfekty generałów: Ignacego Prądzyńskiego i Józefa Dwernickiego. Do rzadkości należały Krzyże Wojskowe Polskie, znane powszechnie pod nazwą krzyży Virtuti Militari. Wykonywane były one ze złota i srebra przez znanych warszawskich jubilerów Jana Hildebranda i Pawła Siennickiego. Szczególnie cenny był krzyż wachmistrza Feliksa Pieńkowskiego z 5 Pułku Strzelców Konnych nadany 3 października 1831 r. tuż przed przekroczeniem granicy pruskiej w Brodnicy i udaniem się wachmistrza na emigracyjną tułaczkę. Nie zabrakło też na wystawie krzyży nadawanych żołnierzom rosyjskim za stłumienie „polskiego buntu”, które także posiadają napis „Virtuti Militari”. Osobną grupę pamiątek stanowiły kule i granaty armatnie. Broń palną reprezentowały pistolety i karabiny skałkowe: rosyjskie, pruskie i francuskie. Biała broń to szable, tasaki i bagnety, głównie rosyjskie. Szczególnie cenna była szabla ofiarowana przez gen. Józefa Dwernickiego adiutantowi Janowi Ostrowskiemu w maju 1832 r. na pamiątkę walk z lat 1830-1831. Ostatnią grupą pamiątek zaprezentowała Wielką Emigrację, na którą udało się około 10 tysięcy uczestników Powstania. Tu obok portretów ks. Adama Czartoryskiego, medali, dokumentów i odznaczeń obejrzeć można było m. in. tłok pieczętny Legacji Polskiej w Paryżu z herbem Królestwa Polskiego z lat 1830-1831. Zadaniem legacji było pozyskanie broni, wsparcia finansowego i dyplomatycznego ze strony Francji. Przygotowała ona także grunt pod przybycie do Francji fali emigrantów po klęsce Powstania.
Marek Fijałkowski
