1920 Bitwa Warszawska
Wystawa związana z 100. rocznicą wielkiego zwycięstwa Polaków nad bolszewikami w wojnie polsko-bolszewickiej. Zwycięstwo odniesione przez Polaków po walce w dniach 13-15 sierpnia 1920 roku często nazywane „cudem nad Wisłą”, pozwoliło Polsce zachować niepodległość.
W 2020 roku minęło 100 lat od wojny polsko-bolszewickiej. Wystawa była plonem współpracy z muzeami i kolekcjonerami z całej Polski a także osobami prywatnymi, dzięki których życzliwości mogliśmy wypożyczyć wiele cennych pamiątek rodzinnych.
W pierwszej sali zaprezentowano dwie gabloty poświęcone Powstaniom Narodowym – Listopadowemu 1830-1831 i Styczniowemu 1863-1864. Wśród liczący pamiątek można było zobaczyć: broń palną i białą, odznaczenia, m.in. krzyż Virtuti Militari wykonany przez P. Siennickiego, złotnika warszawskiego na zlecenie Rządu Narodowego, medale pamiątkowe, orły z wysokich czapek, ładownice i proporzec weteranów, który na emigracji w Paryżu odprowadzał na ostatnią wartę zmarłych w przytułkach uczestników powstania. Z pamiątek styczniowego zrywu 1863-64 uwagę przykuła powstańcza czapka z pięknym orłem. Zarezentowano biżuterię patriotyczną noszoną w Królestwie Polskim przed, w trakcie i po powstaniu. Pierwsza wojna światowa wybuchła w 1914 przyniosła powstanie polskich formacji przy boku armii państw zaborczych. Z Legionów J. Piłsudskiego zaprezentowano m.in.: sylwetkę oficera piechoty I Brygady, czapki maciejówki, orły i odznaki, zdjęcia legionowych brygad. Przy boku armii rosyjskiej powstał Legion Puławski a od 1917 r. tj. od czasów rewolucji powstały trzy Korpusy Polskie w Rosji dowodzone przez gen. J. Dowbora Muśnickiego. Z tych formacji zobaczyć można było sylwetkę artylerzysty I KP oraz gablotę z pamiątkami po tych formacjach. Latem 1917 r. we Francji zaczęto formować Armię Błękitną zwaną także Armią Gen. J. Hallera. Zaprezentowano na wystawie liczne pamiątki w tym pięć sylwetek mundurowych tej formacji.
W drugiej sali pokazano sześć sylwetek mundurowych wojska polskiego i trzech sowieckich. Nie zabrakło broni palnej i białej, czapek, zdjęć, odznaczeń: Krzyży Virtuti Militari, Krzyży Walecznych, odznak i dokumentów wojska polskiego. Wśród wielu szabel na uwagę zasługiwały dwie szable 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Na jednej widoczny był orzeł i napis Niech żyje Polska. Nie zabrakło także zdjęć ks. I. Skorupki, dużych formatów reprodukcji obrazów: J. Kossaka –Cud na d Wisłą i St. Batowskiego Bój pod Zadwórzem. Szczególnie wyeksponowano Wojsko Wielkopolskie, które odegrało wielką rolę w bitwie warszawskiej 1920 r. Ciekawostką były zaprezentowane oryginalne plakaty i afisze zebrane w 1920 r. przez adiutanta gen. J. Hallera, późniejszego profesora L. Mayera z Krakowa.
Trzecia cześć ekspozycji zaprezentowała pamiątki weteranów Wojny 1920 r. z okresu międzywojennego. Obok czterech sylwetek mundurowych zobaczyć mozna było mapy działań wojennych, publikacje J. Piłsudskiego, Wł. Sikorskiego i S. Roweckiego dotyczące działań wojennych 1920 r. Kilkaset eksponatów, prezentowanych na wystawie wypożyczono m.in. z Warszawy, Krakowa, Poznania, Szczecina, Piły. Wszystkim, którzy wypożyczyli nam swoje pamiątki serdecznie dziękujemy.
tekst: Marek Fijałkowski
