Zbiory działu etnograficznego Muzeum Okręgowego w Pile obejmują w większości wytwory kultury materialnej grup zamieszkujących północną Wielkopolskę, czyli krajeńskiej i pałuckiej. Oprócz nich w zbiorach znajdują się eksponaty reprezentujące folklor i kulturę materialną grup napływowych – repatriantów ze wschodu, Ukraińców i Łemków, przesiedlonych w ramach Akcji „Wisła”, ludności biskupiańskiej i lubelskiej.
Największą grupę wśród muzealiów stanowią rzeźby głównie są to wytwory współczesne, które zakupione zostały w ramach tematycznych konkursów organizowanych przez muzeum, wykonane między innymi przez Jerzego Błażewicza, Zbigniewa Polakówa, Józefa Chełmowskiego, Władysława Rogólskiego. Obok nich w zbiorach znajduje się rzeźba „Pieta” ze wsi Szwecja w gminie Wałcz z przełomu XVIII i XIX wieku.
Następną grupą silnie reprezentowaną w zbiorach są odzież i tkaniny. Wśród nich wyróżnia się kolekcja strojów łemkowskich i ukraińskich, głównie kobiecych pochodząca z ośrodka krawieckiego w Torkach oraz zbiory haftów. Kolejne pod względem liczebności są wyroby ceramiczne (talerze, miski, garnki, pojemniki na przyprawy itd.) między innymi bogata kolekcja wyrobów Fabryki Fajansu Stanisława Mańczaka w Chodzieży. Muzeum posiada również bogatą kolekcję naczyń miedzianych z terenu Wielkopolski i Pomorza. Obok nich w zbiorach muzeum znajduje się szeroki zbiór sprzętów domowych. W tej grupie zawierają się zarówno sztućce, narzędzia i sprzęty do przerobu żywności (niecki, dzieże, maszynki do warzyw i mięs, prasy do sera), jak i urządzenia do przerobu włókien (cierlice, międlice, wijadła, kołowrotki i inne).
Kolejną kategorią gromadzoną przez muzeum są obrazy malowane zarówno na płótnie, jak i na szkle, oraz masowo produkowane litografie. Wśród eksponatów dokumentujących obrzędowość i religijność mieszkańców regionu znajdują się krucyfiksy, krzyże, figurki świętych oraz elementy obrzędowości o charakterze ludycznym – kołatki, maski i instrumenty o charakterze obrzędowym. W tej kategorii zbiorów mieszczą się również XVIII i XIX wieczne ikony przywiezione przez ludność łemkowską i ukraińską po II wojnie światowej. Następną ważną kategorią w zbiorach muzeum są meble – szafy, skrzynie wianowe, kufry, stołki, półki. Wśród nich na wyróżnienie zasługują skrzynie kaszubskie, łemkowskie i krajeńskie, a także szafa reprezentująca ludowy barok z roku 1793. W zbiorach znajdują się również narzędzia rzemieślnicze, sprzęty i narzędzia rolnicze, instrumenty muzyczne oraz zabawki.
