"Dawny powiat wyrzyski na kartach pocztowych"
07 sierpnia 2019
Dawny powiat wyrzyski na kartach pocztowych (koniec XIX – I połowa XX wieku)
Wystawa Dawny powiat wyrzyski na kartach pocztowych (koniec XIX – I połowa XX wieku) prezentuje widokówki pochodzące z kolekcji prywatnej, uzupełnione dziewiętnastowieczną mapą powiatu wyrzyskiego oraz ogłoszeniami reklamowymi wydawców i nakładców pocztówek. W latach 90. XIX w. pierwsze ilustrowane kartki z widokami dawnego powiatu wyrzyskiego wykonywano techniką litografii czarno – białej i chromolitografią. Jeden albo kilka fragmentów miasta bądź wsi zdobiono winietami o stylistyce neorokoko i secesyjnej – „kogucimi grzebieniami”, „kratkami”, motywami roślinno – kwiatowymi, zaś całość dopełniano stylizowanym napisem Gruss aus... Na pocztówkach ukazywano charakterystyczne budowle Wyrzyska i Nakła nad Notecią – rynek, kościół katolicki i ewangelicki, gmach szpitala, urzędu miejskiego, gimnazjum i poczty. Do wydawców tego typu pocztówek należeli: G. Argelander (Nakło nad Notecią), zakład artystyczny Otto Siede (Elbląg), H. Marunde (Wyrzysk). W latach 1905–1945 producenci proponowali nowe rozwiązania techniczne i kompozycyjne, a kartki krajoznawcze sporządzano techniką światłodruku czarno-białego i kolorowego, wklęsłodruku, rotograwiury i druku czarno-białego. W okresie międzywojennym równocześnie obok znanych wydawnictw działało kilka zakładów fotograficznych, zaś większość zdjęć pojawiła się w formie widokówek. W tym czasie pocztówki wydawali: Adalbert Mix (Polanowo), Feodor Seelert, J. Jankowska (Wyrzysk), F. Fehling (Białośliwie), Leonard Durczykiewicz (Czempin), Carl Mauve, Tomasz Hoffmann, Zakłady Graficzne „Biblioteka Polska” (Bydgoszcz), R. Elias, H. Schmidt (Mrocza), Alojzy Żendkowski, Buch – und Papierhandlung Johannes Schultz (Łobżenica), K. Wesołowski (Samostrzel), T. Piekarski, Wacław Malicki, Otto Brewing, Franz Formazin, Rudolf Grünke, V. Splanemann, Drukarnia „Zum Gutenberg” (Nakło nad Notecią), Graph. Verl. – Anstalt GmbH Breslau (Wrocław), Mosella verlag GMBH Trier, Kunst u. Verlagsanstalt Schaar u. Dathe Komm Ges. a. Akt Trier (Trewir). Na pocztówkach przedstawiano widoki Polanowa, Wyrzyska, Rzęszkowa, Mroczy, Łobżenicy, Górki Klasztornej, Witosławia, Białośliwia, Sadek, Samostrzela, Karnowa, Dębionka, Suchar, Miasteczka Krajeńskiego i Nakła nad Notecią. Prezentowano interesujące fragmenty miast i wsi: kościoły, klasztory, pałace, dwory, szkoły, dworce kolejowe, rynek, gmach urzędu miejskiego, ratusza, sądu i banku, domy, kamienice, restauracje, hotele, mosty, pomniki, miejsca o charakterze wypoczynkowym – jezioro, rzekę, park z fontanną i wieżą widokową. Za godne ukazania na widokówkach uznawano budynki o efektownej i dekoracyjnej fasadzie. Utrwalano rozpoznawalne, charakterystyczne, atrakcyjne, reprezentacyjne, wyróżniające się od pozostałych kamienice, budowle sakralne, gmachy użyteczności publicznej, pomniki, tereny rekreacyjno – rozrywkowe i miejsca, w których koncentrowało się ówczesne życie. Umieszczano budowle zadbane, nie zniszczone, o zaplanowanej i przemyślanej koncepcji architektonicznej. Przedstawiano budynki i miejsca ważne dla miasta i wsi, z których mieszkańcy byli dumni i uznawali za „wizytówkę” dawnego powiatu wyrzyskiego. Widok miast i wsi zmieniał się nieustanie i ulegał ciągłym przekształceniom, pewne fragmenty zabudowy znikały bezpowrotnie z krajobrazu, a w ich miejsce powstawały nowe budowle i założenia urbanistyczne. Widokówki stanowiące źródło ikonograficzne dostarczają informacji o wyglądzie poszczególnych miejscowości i ich przedwojennej historii.
