Tasznik pospolity - chwast o leczniczych właściwościach

Tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris)

Historia

Już w XVI wieku działanie tasznika pospolitego opisał frankfurcki lekarz:

„Gdy kto z nozdrzy czy gdzie indziej na ciele wielce krwawi, niechaj sok onego ziela weźmie, i nim wokół nozdrzy posmaruje, a krew tym zatamuje i żyłę rozgorączkowaną ochłodzi. (…) Ziele owo białogłowym służy, nazbyt silne krwawienia miesięczne mającym, jeśli ubite z tyłu na lędźwie kłaść będą”.

W „Ogrodzie zdrowia” można znaleźć wyjaśnienie nazwy tejże rośliny, która ma „małe strączki, sakwom podobne”. Klasztorna medycyna definiowała ją jako osuszającą i chłodzącą, stosowaną w przypadku rozmaitych „wypływów”: ran, krwotoków, kataru, ropnych zmian skórnych czy w obfitych menstruacjach.

Pochodzenie, uprawa i występowanie

Tasznik pospolity zaliczany jest do roślin krzyżowych, czyli kapustowatych. Występuje pod wieloma nazwami, takimi jak: kaszka, tasznik zwyczajny, kaletka pasterska, bydelnik, torby pastuszkowe czy serduszka. Występuje powszechnie na obszarze Europy. Można go spotkać obok torów kolejowych, przy płotach, drogach, murach, na rumowiskach i polach. Jest rośliną jednoroczną, choć często udaje jej się przezimować i staje się wówczas dwuletnią. Co do warunków glebowych, to nie ma wysokich wymagań. Tasznik potrafi dorastać nawet do 50 cm.

Wykorzystywane części

W celach leczniczych stosuje się nadziemne części tasznika. Są źródłem flawonoidów, potasu, protein, aminokwasów, a także peptyd, które hamują krwawienia.

Zastosowanie

Tasznik pospolity zalecany jest do stosowania wewnętrznego w przypadku wyregulowania nadmiernego krwawienia menstruacyjnego, z kolei do użytku zewnętrznego wykorzystuje się go do tamowania ran skórnych i krwotoku z nosa. Świeżego soku z ziela używa się do leczenia białych upławów u kobiet. Dodatkowo wspomaga zwijanie się macicy po porodzie. Ponadto wykazuje działanie moczopędne i lecznicze w przypadku zapalenia układu moczowego. Roślina pobudza wydzielanie żółci, wspomaga leczenie cukrzycy, nadkwasoty, arteriosklerozy, a także nerwicy przewodu pokarmowego.

Tasznik pospolity w kuchni

Liście i pędy można zbierać od kwietnia do czerwca. Można je wykorzystać do potrawki sporządzonej jako szpinak. Świeżych liści można również użyć do sałatek, farszów, kanapek, zapiekanek czy też wykonać z nich soki. Pędy natomiast dodaje się do sosów, zup, jajecznicy czy twarożku. Smak liści podobny jest do rukoli albo rzeżuchy.

Kwiaty, które pojawiają się już w marcu, można wykorzystać do dekoracji sałatek wiosennych czy jako dodatek do jajecznicy.

Owoce mają formę zielonych łuszczynek w postaci serduszek. Mogą stanowić nie tylko wykończenie dań, lecz także można zamarynować je w oleju.

Tasznik w wierzeniach ludowych

Wierzono, że już samo patrzenie na ziele rośliny powstrzymuje tok krwi, podobnie jak trzymanie rośliny w ręce po tej stronie, z której cieknie krew z nosa.

Bibliografia:

M. Fijołek, Atlas dzikich roślin jadalnych, Warszawa 2017, s. 171.

J. G. Mayer, B. Uehleke, O. K. Saum, Zioła ojców benedyktynów. Mieszanki i leczenie, przeł. K. Żak, Warszawa 2009, s. 77.

J. Rostafiński, Zielnik czarodziejski, to jest zbiór przesądów o roślinach, Kraków 1895, s. 72.

(Opr. J. Medycka)